Schuifakkoorden

OPEN AKKOORDEN

We hebben tot nu toe alle akkoorden laag op de hals van de ukulele gespeeld. Dat wil zeggen in de buurt van de kam. De meeste akkoorden waren dan ook open akkoorden. Bij een open akkoord is er altijd minimaal 1 losse snaar. Het C akkoord zoals we dat kennen heeft 3 losse snaren, het F akkoord 2, etc. Dat zijn dus allemaal open akkoorden.

BARRE AKKOORDEN

Bij een niet-open akkoord worden alle vier de snaren ingedrukt. Het Bes akkoord is daar het mooie voorbeeld van. Deze akkoorden kun je ook opschuiven. Als je het Bes akkoord 1 vakje opschuift heb je B akkoord. En als je dan nog een vakje opschuift krijg je een C. Zo heb je dus meteen een andere menier om een C te spelen. In het plaatje hieronder staat er een 3-tje naast het C akkoord. Dat betekent dat dat de derde positie is, het derde vakje.

Waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan?

• Soms klinkt een akkoord gewoon beter als je hem vanuit een ander akkoord opschuift.
• Als je ska of reggae speelt kun je heel makkelijk de spanning van je vingers loslaten zodat alle snaren gedempt zijn. Bij een open akkoord klinken er dan altijd de losse snaren door.
• Omdat de greep dichter bij een ander akkoord ligt. Dus toch makkelijker uitkomt.
• Gewoon om af te wisselen.
• etc.

Oefenen

Om te oefenen gaan we kijken naar een paar liedjes waarbij het sowieso voor de hand ligt om te schuiven. 

Nog één dingetje: Als je een Bb akkoord naar beneden schuift krijg je dus een A. Je wijsvinger valt dan over het kammetj en kun je dus eigenlijk loslaten. Zo gaan we de A ook spelen in de voorbeelden. Met je ring- en middelvinger. Je wijsvinger valt weer in als je omhoog gaat schuiven.

La Grange - Billy Gibbons from ZZ Top

Zo doe je dat

Je blijft eerst op de A en aan het eind van elke maat schijf je naar het derde en vijfde vakje voor de C en D.

1   2   3   4   5   6   7   8

A .   .   .   .   .   . C   D

Als je goed naar het ritme van de slaggitaar luistert dan hoor je dat ie op de eerste zes tellen vooral de up-beat doet. Dat is nu niet per sé belangrijk maar wel leuk.

En wat dacht je van Smoke on the Water? 

Ook gewoon schuiven!

A  C  D           (0 3 5)

A  C  Eb-D        (0 3 6-5)

A  C  D  D-C  A   (0 3 5 5-3 0)

En Purple Haze van Jimmy Hendriks kun je met dezelfde akkoorden doen:

A           C          D
Purple haze all in my brain

A                    C            D
Lately things don't seem the same

A                    C          D
Actin' funny, but I don't know why

A  (uit laten klinken)
'Scuse me while I kiss the sky

Zijn er nog andere schuifakkoorden?

Jazeker! Elk niet-open akkoord kun je schuiven.

Bijvoorbeeld het F# akkoord. Eén omhoog en je hebt een G. Nog twee erbij en je hebt een A. En eentje omlaag heb je dus weer een F.

En ook andere akkoordsoorten kun je schuiven:
Mineur akkoorden, septiem akkoorden...
Ga maar eens op zoek naar wat je allemaal kan schuiven!

Sunday Morning

Hoe gaat het eigenlijk met het Bes akkoord? 

Kun je dit akkoord snel pakken zonder dat het blubberig klinkt? Kun je het al goed wisselen of is het nog aldoor een akkoord wat eigenlijk nog niet goed in je vingers zit?

Met het volgende liedje uit 1967 kun je het akkoord naar hartelust oefenen.. en niet alleen dat akkoord. Er zitten een paar hele leuke wisselingen in die je zelf mag ontdekken. Vaak denk je, “och, hoe moet ik dit nu snel overpakken”, doch door het te doen leer je eigenlijk vanzelf hoe je handig de akkoorden overpakt.

Sunday Morning van The Velvet Underground & Nico

Bes akkoord in de C stemming (g-c-e-a)
C akkoord in de D stemming (a-d-fis-b)
F akkoord op de bariton (G stemming d-g-b-e)

Tokkelen

Je kunt dit nummer heel goed tokkelen!
Deze klinkt al heel goed:

   F                Bb                etc.

A| ------0---------|------1---------|
E| ----1-----1-----|----1-----1-----|
C| --0---------2---|--2---------2---|
G| 2---------------|3---------------|

(Roze nootjes klinken wat langer. Luister goed naar het origineel!)

Als die in je vingers zit kun je er nog een nootje toevoegen.

Zelf een liedje maken

Als je zelf een liedje wilt maken dan kun je bv een akkoord op je ukulele zoeken wat je een heel mooi en inspirerend begin akkoord vindt.

Opdracht

1. Zoek een akkoord op de hals van je ukulele wat je mooi vindt. Het mag gerust een zelf verzonnen akkoord zijn waarvan je de naam niet weet. Ga dan naar www.ukulele.nl/chordfinder om uit te zoeken hoe de greep heet die je hebt gevonden.

2. Vaak past er bij een akkoord al een melodielijn. Iets wat je er in je hoofd al bij kan zingen. Neem dit als uitgangspunt voor het liedje wat je gaat maken. Misschien heb je al een tekst of neem gewoon een zin uit de krant. De tekst is handig voor het ritme van het liedje maar het kan ook afleiden.

3. Wat wellicht belangrijker is, is het akkoord dat volgt. Om een beetje inzicht te krijgen pak je ook de kwintencirkel er bij. Staat het akkoord wat je zojuist verzonnen hebt erbij? Kijk dan vooral in de omgeving van dat akkoord. Ik zal een voorbeeld geven.

Stel: Je hebt een Dm gevonden op je ukulele. Kijk dan direct wat het Majeur akkoord is dat daarbij hoort. Dat is in het geval van de Dm een F. Zo kun je al een simpel liedje maken met deze 2 akkoorden door ze om de 4 tellen af te wisselen. Wanneer dit gaat vervelen kun je doorgaan door de andere akkoorden die eromheen staan te gebruiken. Zo heb je de Bes en de C, de Gm en de Am. Die zitten immer links en rechts van het F akkoord en het Dm akkoord..

Wanneer je een leuke volgorde van akkoorden hebt gevonden kun je de tekst erbij gaan oefenen en het liedje instuderen. Je hebt 2 weken de tijd. Als je liedje af is stuur dan een berichtje naar Het Ukulele Paradijs. We kunnen dan een afspraak maken om via skype naar je liedje te luisteren en tips te geven.

Succes

We hebben in onze cursus bij de NTR thuisacademie ook al eens wat verteld over zelf een liedje maken. Kijk hier vooral ook nog eens naar.

¿Porqué te vas?

Probeer eerst de akkoorden mee te spelen in de Ukulele Play Along met Maria Mejor om de structuur van het nummer een beetje door te krijgen!

Ritme Couplet

In de versie van Maria Mejor doen we een reggae-achtig ritme. In de coupletten gaat dat zo:

 .   2 é . 4

Let maar op de slaghand van Berry Good (rechts). De hele tel (2 en 4) naar beneden en de e na de 2 omhoog. Berry doet soms ook wel extra dingetjes, maar daar moet je doorheen kijken. Soms doet hij op de 2 een wat raspende slag met meerdere vingers. Maar de basis is steeds: . 2e . 4

Ritme Refrein

In het refrein gaat de slag op hoger tempo. Dat begint al net iets voordat het refrein begint (Todas las promeses de mi amor... ). Hier doet Berry alleen de up-beat: De slag omhoog tussen de hele tellen in:

. e . e . e . e

Geen enkele slag naar beneden dus....
Je kunt het filmpje langzamer afspelen (via het wieltje rechtsonder de video) om het beter te volgen.

Deze up-beat gebruik je ook bij Ska muziek!

Dempen

Om een goed reggae of ska gevoel in je slag te krijgen moet je ook dempen! In dit liedje doe je dat in eerste instantie door de druk van je linkerhand op de snaren los te laten. Je drukt je snaren niet meer in, maar je vingers blijven nog wel op de snaren rusten. Omdat de meeste akkoorden met minstens drie vingers gepakt worden klinkt er dan hooguit één snaar door.

Het dempen doe je eigenlijk ook in de maat. Daar waar de X-jes staan.

1 e 2 e X e 4 X

(Je speelt alleen het dikgedrukte)

Terug naar Jeanette

De originele versie van Jeanette gaat een stuk sneller.
Hier kun je wel het reggae ritme op meespelen. Probeer maar!
Het up-beat ska tempo kun je hier proberen, maar is erg snel....

Een ander ritme dat hier goed werkt is:

1 . 2 e 3 . 4 . 

De 1 en 3 sla je maar een klein beetje aan. Alleen bovenste 2 snaren. De 2 en de 4 sla je harder aan en over alle snaren.

Bij deze versie van Jeanette hoef je niet te dempen!

PS

De akkoorden in het fimpje van Maria Mejor zijn in een andere stemming. Weet je ook welke?

Rosegarden

Probeer eerst mee te spelen met Jan en Els in de volgende video. En leer het nummer ook zoveel mogelijk uit het hoofd mee te spelen.

Intro

In het intro zit al een leuk dingetje. Dat is de wisseling van het C naar het F akkoord. Dit zit namelijk niet precies halverwege de maat, maar net daarvoor. Als je gewoon alles op en neer speelt 1e2e3e4e dan zit de wisseling op de slag omhoog na de 2:

1 e 2 é 3 e 4 e
C C C F F F F F

Refrein rondje

'I beg your pardon ... I never promised you a rosegarden'. Dit stukje is een lekker rondje (2x):

Dm G7 C C

Dm en G7 zijn ieder 1 maat en C is 2 maten. Het lijkt natuurlijk heel veel op een rondje met F G C. Maar dit keer met een Dm... Speel dit rondje voor jezelf meerdere keren achter elkaar.

'When you take you gotta give ... ' Hier gaat het ineens naar F. Dit stukje vormt ook een overgang naar het couplet.

F F Dm Dm G7 G7 C C

Couplet

'I could promise you things....'

Bekijk dit ook weer als een op zichzelf staand rondje (2x):

C C C C Dm Dm G7 G7

Nu komt er een interessant stukje waarin we van G7 naar Gm gaan en dus even uit de toonsoort C ontsnappen.

'So smile for a while and let's be jolly ...'

Dm G7 Gm A Dm Dm Fm G7

Dit is een vrij ongewoon stukje en heel typerend voor dit nummer. Bestudeer het langzaam en verwonder je over de schoonheid ervan!

Loopje omhoog

Na 2 regels refrein komt nu een volgend stukje waarbij eigenlijk vooral een F akkoord wordt gespeeld terwijl er een toon omhoog loopt. Jan geeft dat in het filmpje met het losse bolletje aan! Als je deze akkoorden officieel gaat benoemen is dat:

F Faug Dm F7

Maar om het te leren spelen en begrijpen moet je het zien als een F akkoord waarbij op de C snaar achtereenvolgens c - c# - d - d# wordt gespeeld, dus losse snaar, 1e vakje, 2e vakje, 3e vakje.

Playalong

In de Playalong staat ook een uitvoering van Lynn Andersson. Probeer dit ook mee te spelen en probeer dat ook zoveel mogelijk uit het hoofd te doen.

http://www.ukulele.nl/playalong/#638

Non non rien n'a changé

Bij dit liedje van de Poppys kom je in het refrein eenzelfde akkoordenopeenvolging tegen als bij Hey Joe. Het begint nu op een F:

F - C - G - D
F - C - G - D - Am - D - Am - D

Kwintencirkel

Ritme

Bij dit nummer kun je vrij gemakkelijk een down down up up down up spelen. Wel in redelijk snel tempo dan. Maar je kan hier ook gerust in variëren en het hoeft ook niet de hele tijd hetzelfde te zijn. Begin altijd zachtjes te spelen, totdat je in de groove komt, dan ga je wat hardere accenten leggen.

PS:

Hey Joe

Je weet inmiddels dat heel veel liedjes uit maar een paar akkoorden bestaan die naast elkaar in de kwintencirkel te vinden zijn.

Nu zijn er natuurlijk ook nog wel andere akkoordcombinaties te maken. Een leuke is allemaal akkoorden die naast elkaar staan op de kwintencirkel achter elkaar.

Neem bv 'Hey Joe' van Jimi Hendrix. Omdat hij net zo makkelijk met zijn tanden of tong als met zijn vingers speelt lijkt het alsof ie alleen maar ingewikkeld doet, maar het akkoordenschema is gewoon:

Bb - F-  C - G - D

youtube.com/watch?v=5eJz0kdOrLw

De eerste vier akkoorden duren allemaal 1 maat en het D akkoord duurt 4 maten.
Als je het rondje even oefent kun je het hele nummer meespelen!

Zo'n cyclys van akkoorden met de klok mee over de kwintencircel noemen we DALENDE KWARTEN.

Ritme

Het slagje dat je kunt gebruiken in dit nummer is voornamelijk iets als:

1 . 2 . 3 . 4 e 

Met een accent op de 3.

Kwintencirkel

Ik neem je mee

Je hebt eerder al eens de hitrondjes gezien. Bv bij de zomerhit 'Despacito' of het nummer 'What if God was one of us'. Dat was toen uitgelegd vanuit de toonsoort van C. Dat leverde voor deze nummers de akkoorden op:

Am - F - C - G

Deze keer gaan we even wat andere akkoorden doen. Dat is goed voor het oefenen van akkoorden, maar ook goed om te kijken waarom zo'n liedje precies dezelfde structuur heeft als iets dat we al kennen. Dit gaan we doen aan de hand van het liedje 'Ik neem je mee' van Gers Pardoel. 

Het staat hier in de playalong: www.ukulele.nl/playalong/#699

De akkoordenwisseling gaat best snel, maar je kunt onder het tandwieltje rechtsonder in het filmpje de snelheid halveren. Dat is handig om te oefenen.

Het eerste couplet heeft 2 akkoorden Gm en Eb. Deze 2 akkoorden liggen heel dicht bij elkaar. Je schuift eigenlijk maar één (middel-)vinger heen en weer.

Akkoorden

In het volgende stuk van het nummer komen steeds 4 akkoorden achter elkaar: 

Het Bb akkoord heb je ook geoefend in het nummer 'Borrequito'. Als je kijkt naar de kwintencirkel zie je dat het Bb akkoord voorkomt in de toonsoorten Eb, Bb en F en verder in de bijbehorende mineur toonsoorten Cm, Gm en Dm.

In welke toonsoort staat 'Ik neem je mee'?

Zie je hoe de akkoorden bij elkaar staan in de kwintencirkel? 

Slagje

Het slagje dat je kunt gebruiken in dit nummer is voornamelijk iets als:

1 . 2 e 3 . 4 e 

Met een accent in de 2 en de 4.

In het rustige stukje kun je beginnen door alleen op de eerste tel de snaren langzaam met je duim naar beneden te spelen. Net zoiets als bij het beginstukje van 'In Dreams' van vorige week.

What if God was one of us?

Dit nummer gebruikt relatief ook precies dezelfde akkoord-sequentie, maar begint met F#m.

Wat zijn de andere akkoorden in dit nummer?

In Dreams
Roy Orbison

Dit keer gaan we een nummer van Roy Orbison meespelen en kijken hoe het nou eigenlijk in elkaar zit. Het is weer eens wat anders dan de standaard 3 of 4 akkoorden hits. Sterker nog, dit liedje heeft helemaal geen refrein/couplet structuur. Het is daardoor echt een verhaal. En zo kun je hem ook spelen.

Het nummer staat hier in de play along: www.ukulele.nl/playalong/#1041

Speel het eerst een keer mee om de akkoorden alvast een keer gedaan te hebben.

Eerste stukje

Het liedje begint heel rustig. Je slaat elk akkoord maar één keer aan. Rasp langzaam over de snaren naar beneden alsof je een harp bespeeld. Doe dit met je duim naar beneden terwijl je vingers de ukulele ondersteunen. Zo kun je heel gecontroleerd langzaam de snaren aanslaan. Alsof je een ballad vertolkt.

   C                                 Am

A candy colored clown they call the sandman

 Dm                      G7

Tiptoes to my room everynight

 C                                Am

Just to sprinkle stardust and to whisper

        F          G7         C

Go to sleep everything is allright

Tweede stukje

Nu komt het ritme er in. Dit keer wel alles met je wijsvinger. Zoiets van: 1 . 2 e 3 e 4 e

Vooral op de tweede tel rasp je beheerst naar beneden over alle snaren. Op alle andere tellen sla maar zachtjes 2 snaren aan. Op de down strum sla je dus alleen de bovenste 2 snaren aan. Dit luistert niet zo nou. Als je 1 of 3 snaren raakt is het ook goed. En bij de up strum raak je dus alleen de onderste 2 snaren.

Je ziet nu ook dat het akkoorden rondje iets anders is. 

           C                   Dm

I close my eyes, then I drift away

          G7                    C

Into the magic night, I softly say

           C                  Dm

A silent prayer like dreamers do

               G7                         C

Then I fall asleep to dream my dreams of you

Derde stukje

Nu wordt het euforisch. Er komt ook even een D7 akkoord langs dat niet standaard in de toonsoort van C voorkomt, maar extra spanning geeft aan het liedje. Het hoogtepunt!

     C                G7

In dreams I walk with you

     F       G7       C

In dreams I talk   to you

In dreams you're mine

D7

All of the time, we're

   C    Dm  G    C     Dm   G7

Toge - ther in dreams, in dreams

Vierde stukje

Nu wordt het opeens wat droeviger, want hij realiseert zich dat het een droom is en dat het ochtend wordt. Om die droevigheid toon bij te zetten wordt in plaats van het F akkoord nu een F-mineur gespeeld. Het ritme blijft in grote lijnen eigenlijk hetzelfde. Het zijn vooral de violen die dramatische accenten leggen. Die kun je natuurlijk ook mimieken met je ukulele (cha cha cha).

TIP: Om het Fm akkoord makkelijk te pakken pak je het C akkoord daarvoor alvast met je pink!

     C      Fm       C

But just before the dawn

    C        Fm          C

I awake and find you're gone

         C                            Dm

I can't help it I can't help it if I cry

    G7           C

I remember that you said goodbye

Laatste stukje 

Nu memoreert hij hoe mooi het allemaal was in zijn dromen. Het D7 akkoord komt nog even voorbij. Verder is het nu vooral het achtergrondkoortje dat de sfeer maakt.

          C        F          G7

It's too bad that all these things

          C     F       G7

Can only happen in my dreams

C         D7

Only in dreams

    Dm7   G7      C

In beau - tiful dreams

Dempen

Zoals al eerder opgemerkt is het bij het maken van ritmes ook belangrijk om te dempen. Door te dempen gaat de muziek meer swingen. We lieten al zien hoe je door accenten te leggen meer gevoel in je muziek krijgt. Gewoon door harder en zachter te slaan en niet per sé alle snaren te willen raken. Deze week voegen we daar het dempen aan toe. We laten drie manier van dempen zien.

1. Dempen met je slaghand

Als je met je slaghand over de snaren strumt kun je tegelijkertijd je snaren dempen met het deel van je hand dat in het plaatje intuition heet. Je slaat met je wijsvinger naar beneden en doet dat als het ware zo lomp dat je hand op de snaren valt. Tegelijkertijd leg je hier ook een accent.

Dit werkt heel goed op de tweede en vierde tel:

1 e 2 e 3 e 4 e

2. Dempen met je pink

Je kunt ook met je andere hand dempen. Je legt je pink of welke vinger(s) dan ook zo losjes over de snaren dat als je strumt geen noten klinken. 

3. Dempen door ontspanning

Je laat de spanning los uit je vingers, waardoor ze alleen nog maar losjes op de snaren liggen.

Het werkt heel goed om hier andersom te denken: Je dempt eigenlijk de hele tijd, maar af en toe duw je je vingers harder tegen de snaren. Deze manier van dempen werkt dus vooral als je een akkoord hebt met drie of vier snaren ingedrukt.

Combineren

Je hoeft je uiteindelijk niet beperken tot één manier van dempen. Als het eenmaal in je vingers zit kun je alle manieren van dempen door elkaar gebruiken.

Voor het inslijten is het natuurlijk wel goed om ze afzonderlijk te oefenen!

Slagjes en Ritmes

ACCENTEN

Accenten leg je gewoon door iets harder aan te slaan.

1. Leg je het accent op de slag omhoog of leg je het accent op de slag naar beneden?

Accent naar beneden:

1 e 2 e 3 e 4 e

Accent omhoog:

1 e 2 e 3 e 4 e

Speel deze ritmes in eerste instantie langzaam en probeer in 'the groove' van het accent te komen!

Het verschil klinkt als volgt:

2. Op het accent raak je vaak alle snaren, terwijl je op de slag waar geen accent ligt vaak minder snaren raakt.

3. Verleg het accent, afwisselend op een slag naar beneden en een slag omhoog:

1 e 2 e 3 e 4 e

Probeer dit eerst langzaam met gedempte snaren! Als je in het ritme komt zul je merken dat het met deze accenten meer begint te swingen. En heb je een idee waar dit nog meer op lijkt?

Welk slagje?

De vraag is vaak: Welk slagje moet ik bij dit liedje doen?

Het maakt vaak helemaal niet uit wat je precies doet. Als je maar probeert in het gevoel van een liedje te komen. Soms doe je alleen maar een neergaande slag op de eerste tel. Het wordt dan ballad-achtig. Of je slaat alles aan en legt het accent op de 2 en de 4 naar beneden. Het wordt dan meer rock-achtig.

En je hoeft binnen een liedje ook nooit hetzelfde slagje aan te houden. Je kan gewoon wat variëren!

Als ik nog niet weet hoe de feel van een liedje is speel ik vaak alle slagen 1e2e3e4e. Terwijl ik mee speel probeer ik het accent op bepaalde plekken te leggen. Hiermee onderzoek ik wat ik het leukst vind klinken of wat het best bij het gevoel van het liedje past.